Werkdruk in het onderwijs: oorzaken, gevolgen en oplossingen

Oorzaken van toenemende werkdruk onder docenten

De hoge werkdruk in het onderwijs is een complex probleem met verschillende oorzaken. Een belangrijke oorzaak is het lerarentekort, wat resulteert in grotere klassen en dus meer taken voor de beschikbare docenten. Bovendien zijn er steeds minder mensen die kiezen voor de pabo of andere lerarenopleiding. Hierdoor komen er niet genoeg mensen bij om de leraren die met pensioen gaan of er uit zichzelf mee stoppen te vervangen.

Extra taken en verwachtingen

De werkdruk voor leraren neemt toe, omdat zij er in de loop van de tijd taken bij hebben gekregen. Van scholen wordt nu bijvoorbeeld verwacht dat zij een rol spelen bij zaken als opvoeding, het overdragen van normen en waarden en goed burgerschap. Hierdoor zijn er bijvoorbeeld vergaderingen bijgekomen die niet over de inhoud van het onderwijs gaan. Maar ook de administratieve last is toegenomen. Zo moeten leraren tegenwoordig administratie voor andere instanties bijhouden, zoals het ministerie van Onderwijs, de gemeente of een middelbare school. Dit zorgt ervoor dat docenten meer moeten doen dan alleen lesgeven.

Het kan daarom interessant zijn om mensen van buiten het onderwijs voor de klas te zetten. Zij nemen de ervaring uit hun andere werk mee de klas in. Ook kijken zij met een frisse blik naar de gang van zaken binnen school. Dit kan zorgen voor aanpassingen om dingen soepeler te laten verlopen.

Gevolgen van werkdruk

Hoge werkdruk zorgt voor stress onder leraren. Door de stress neemt hun concentratie, energie en motivatie af. Dit leidt tot ziekmeldingen en in de ergste gevallen tot een burn out. Deze factoren hebben ook effect op de leerlingen. Want een gestreste leraar is minder goed in uitleg geven en het ondersteunen van leerlingen. Stress bij een docent kan ook effect hebben op de sfeer in de klas. En een gespannen sfeer kan weer zorgen voor slechtere prestaties bij leerlingen.

Innovatieve oplossingen om werkdruk te verminderen

Een van de oplossingen om de werkdruk te verminderen is werken met een digitale leeromgeving. Dit heeft als groot voordeel dat het tijdwinst oplevert voor leraren. Want zij zien aan de hand van een digitaal overzicht op welk tempo leerlingen leren en waar ze moeite mee hebben. Op die manier kunnen ze beter maatwerk aanbieden. Ook hoeft de docent niet alle schriften apart na te kijken. Een ander voordeel is dat het de kwaliteit van het onderwijs per leerling kan verbeteren. De leerlingen werken op hun eigen niveau aan de gestelde doelen. Dat zorgt voor meer motivatie bij de leerlingen. Ook zien zij meteen wat het resultaat is van de opdrachten die ze maken. En kunnen ze zich ook goed voorbereiden op het maken van toetsen.

Extra ondersteuning en opleidingen voor leraren

Een school kan er ook voor kiezen om onderwijsassistenten aan te nemen. Of om medewerkers die al in dienst zijn op te leiden tot onderwijsassistent. Daarnaast kunnen scholen in het voortgezet onderwijs ook gaan werken met een functiemix. Dit zorgt ervoor dat leraren carrière kunnen maken voor de klas of binnen de school. Zo kunnen docenten hun eigen ambities concreet maken en deze goed laten aansluiten bij de behoeften van de school.

De rol van schoolleiders bij het aanpakken van werkdruk

Goed leiderschap speelt ook een belangrijke rol in het verminderen van werkdruk. Het werkt het beste als schoolleiders leraren betrekken bij het maken van de plannen voor de school. Zo voelen leraren zich niet alleen maar uitvoerders van opdrachten, maar hebben ze zelf ook invloed op hun werk. In dit schoolplan kun je verschillende thema’s opnemen en die concreet uitwerken. De plannen verdeel je vervolgens over het hele schooljaar om te voorkomen dat alles tegelijk moet gebeuren. Het oplossen van werkdruk in het onderwijs is een complex probleem. De aanwas van extra studenten voor de lerarenopleidingen helpt absoluut, maar lost niet alles op. Schoolleiders en de politiek spelen ook een belangrijke rol. Schoolleiders zijn in staat om te zorgen voor een lagere werkdruk door aanpassingen door te voeren in de werkwijze en werkzaamheden op school en de politiek door aanpassingen te doen in het beleid. Want één ding is wel duidelijk: als leraren zich niet hoeven bezig te houden met randzaken, maar kunnen focussen op hun kerntaak lesgeven, dan vermindert de werkdruk enorm.