Heb je een neurodivergent brein? Tips voor op de werkvloer

Wat betekent het om een neurodivergent brein te hebben als je werkt?

‘Binnen de meeste bedrijven en organisaties zijn de omgeving en werkafspraken gemaakt voor de gemiddelde mens, oftewel: voor een ‘neurotypisch’ brein. Ik vraag me überhaupt af of die wel bestaat, een ‘gemiddeld’ mens. Maar de meeste mensen met een neurotypisch brein komen goed mee op hun werk. Het brein bij neurodivergente mensen zit anders in elkaar. Ook al doen zij ontzettend hun best om te gedijen in organisaties, het lukt vaak niet om het werk te doen op de manier zoals iemand met een ‘gangbaar’ brein dat doet.’

Wanneer heb je een neurodivergent brein?

Neurodivergentie kan zich op veel verschillende manieren uiten. De overeenkomst is dat je informatie op een andere manier verwerkt. Je kunt bijvoorbeeld een van deze diagnoses hebben:

• ADHD
• ADD
• autisme
• dyslexie

Ook mensen die hoogbegaafd zijn of de eigenschap hoogsensitiviteit hebben, hebben een neurodivergent brein.
 

Waar kun je tegenaan lopen?

‘Waar je tegenaan loopt verschilt per neurodivergentie. Maar mensen met autisme kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met subtiele (sociale) signalen in gesprekken en kunnen het lastig vinden om mee te komen in een team. En hoogsensitieve personen (HSP’ers) krijgen in een kantoortuin vaak veel te veel prikkels om te kunnen verwerken. Concentreren lukt dan nauwelijks en zo krijgen ze hun werk niet goed gedaan.’

Hoe gaan neurodivergente mensen met deze uitdagingen om?

‘Vaak ga je proberen om jezelf aan te passen en het werk te doen zoals je collega’s het doen. Maar dat is juist de grootste valkuil, want je hebt het nodig om het op je eigen manier te doen.

Het krijgen van een diagnose als ADHD of ontdekken dat je hoogbegaafd bent, voelt voor de meeste mensen als een opluchting. Dan kun je namelijk plaatsen waarom jij je anders voelt en iets anders nodig hebt. Toch zie ik zo’n label tegelijkertijd als een struikelblok. Heb je ADHD, dan krijg je al snel het stempel dat je te druk bent. Of als je autisme hebt 'dan wil je altijd alleen zijn'.

Deze vooroordelen ontstaan door te veel focus op het label te leggen, waardoor iemands potentie niet meer gezien en benut wordt. Ik ben er een groot voorstander van om te kijken naar iemands talenten. Vertrek vanuit de sterke eigenschappen. Gelukkig zie je dat dit tegenwoordig steeds meer gebeurt. Want neurodivergente mensen kunnen uitblinkers zijn in beeld- en conceptueel denken. Ze denken out-of-the box, analyseren in rap tempo informatie of komen met creatieve en innovatieve oplossingen. Onmisbaar talent dus voor organisaties.’

Hoe voorkom je dat je aan het einde van de dag uitgeblust bent?

‘Ieder neurodivergent brein werkt anders. Ook al vind je online ontzettend veel tips tegen bijvoorbeeld overprikkeling, je kunt de tips eigenlijk niet in een top vijf zetten. Voor de één werkt een noise canceling koptelefoon fantastisch, terwijl de ander hier niets mee opschiet. Ieder brein is uniek en daardoor is er geen pasklare oplossing. Het is een zoektocht. Je moet op zoek naar manieren die voor jou werken. Ga hierbij vooral ook het gesprek aan met je werkgever en verken samen de mogelijkheden!’

Hoe kun je je talent als neurodivergent persoon dan wel benutten?

‘Ook al is er niet één oplossing die werkt voor iedereen, er is zeker wel een startpunt. Weet wat jouw sterke eigenschappen zijn en wat je nodig hebt op de werkvloer. Als je hoogbegaafd bent, ontdek je misschien dat je een baan nodig hebt die je dagelijks uitdaagt. En je ontdekt hoe jouw kritische vragen een team juist verder helpen. Het draait allemaal om zelfkennis. Op die manier kun je juist de mooie kanten van jouw neurodivergente brein inzetten in je werk. Durf daarbij ook te kijken naar je valkuilen en kwetsbare kanten.’

En hoe krijg je die zelfkennis?

‘Jezelf leren kennen kost tijd. Je kunt beginnen met de vraag: wat vind ik belangrijk in mijn werk? Sta vervolgens stil bij andere vragen om erachter te komen wat je nodig hebt om jezelf te zijn: vanuit welke waarde wil je werken? Wanneer ervaar je flow? Bij wat voor type organisatie wil je werken? Hoe ver wil je reizen? Met welke kanten van jouw neurodivergente brein moet rekening gehouden worden in je werkzaamheden?’

Wat kan UWV voor je betekenen?

‘UWV kan zeker iets betekenen je niet tot bloei kunt komen in je werk. Iedereen, ongeacht of je werk hebt of op zoek bent naar werk, kan terecht bij het regionale mobiliteitsteam in de eigen arbeidsmarktregio. Dat team staat voor je klaar om je te helpen. Je kijkt samen waar het stroef loopt en vindt antwoord op vragen als: in welke werkzaamheden ligt jouw kracht? En: hoe kun je daarin rekening houden met je brein? Heb je een WIA-, WW- of een Ziektewet-uitkering, dan kun je dit met je contactpersoon bij UWV bespreken. Zo nodig kan een gespecialiseerd re-integratiebedrijf helpen.’

En hoe kun je een neurodivergente collega helpen?

‘Het belangrijkste is dat je met elkaar praat. Over wensen, verwachtingen en samenwerkingen. Ga dus niet invullen voor een collega met autisme dat hij niet flexibel is, of dat iemand met ADHD niet goed kan plannen. Maar ga met elkaar in gesprek over wat je van elkaar nodig hebt. Zo kan iemand met een neurodivergent brein de ruimte pakken die nodig is om zijn of haar talent goed in te kunnen zetten. Andersom geldt dat natuurlijk ook. Zo creëer je met elkaar een veilige en fijne werkomgeving.’

Tips om beter met neurodivergentie om te gaan

Dé ideale werkplek voor iemand met een neurodivergent brein, bestaat niet. Iedereen is immers anders. Ieder brein is uniek. Het is een zoektocht. Een aantal tips:

• Zie jouw neurodivergente brein als een talent, focus op de positieve aspecten. Zonde als er zoveel potentie onbenut blijft.
• Start jouw zoektocht met de vraag: wat vind ik belangrijk in mijn werk?
• Sta vervolgens stil bij: wanneer ervaar je flow? Bij wat voor type organisatie wil je werken? Hoe ver wil je reizen?
• Tot slot : je hoeft je neurodivergentie niet te noemen tijdens een sollicitatie. Geef wel aan wat jij verwacht van je werkgever, door bijvoorbeeld aan te geven dat je graag in een rustige ruimte werkt om je te kunnen concentreren. Stel verder ook veel vragen over de cultuur en de werkplek, zodat je kunt bepalen of het voor jou een match is.