Werken met een psychische aandoening: zo vind je een passende baan

Hoe moeilijk is het om werk te vinden als je een psychische aandoening hebt?

‘Dat is helaas vaak lastig. Je ziet in vacatureteksten dat bedrijven ‘divers en inclusief’ zijn, maar ze zijn vaak niet écht toegankelijk voor iedereen. Ik snap het ergens wel. Want: als je er niet mee bekend bent – en als er voldoende kandidaten zijn – waarom zou je die uitdaging dan aangaan als werkgever? Sommige werkgevers zijn doordat iemand een terugval kan krijgen terughoudend. Maar ook door de gedachte dat ze meer tijd kwijt zullen zijn aan het managen van iemand met een psychische aandoening. Maar deze groep heeft juist veel te bieden door hun levenservaring en zijn heel loyaal als ze eenmaal die passende baan vinden.’

Wat vinden mensen met een psychische aandoening lastig bij het vinden van werk?

‘Ik ervaar bij mijn cursisten dat zij door hun psychische aandoening vaak schaamte voelen en bang zijn dat ze niet begrepen worden. Ook eerdere vervelende ervaringen spelen vaak een rol. Mensen die een hoge werkdruk ervaarden of misschien zelfs gepest zijn op de werkvloer, kijken er tegenop om weer te solliciteren. En daarnaast: hoeveel mensen met een psychische aandoening weten zelf wat voor baan bij hen past? Welke baan voor hen geschikt is, zodat ze stabiel blijven? Ze denken nu vaak: ik wil aan het werk, want ik wil niet langer een uitkering. Ze nemen snel een baan aan en komen dan op een verkeerde plek terecht. Maar wat dan écht die passende baan is, dat is een lastige vraag.’

Hoe vind je dan wel een baan die bij jou en je psychische gezondheid past?

‘Het allerbelangrijkste is daarbij: ken jezelf. Begin pas met werken als je weet wie je bent. Anders zal je zien dat het telkens weer misgaat. Bij elke psychische aandoening zijn er een aantal fases waar je doorheen gaat. Zo heb je de diagnose, de ontkenning, de erkenning, het aanvaarden en het ‘leven met’. Pas in die laatste fase ben je klaar om te gaan werken. Dan weet je hoe je ermee moet leven en dus hoe je ermee moet werken.’

Hoe houd je een baan goed vol met een psychische aandoening?

‘Zorg eerst dat je weet hoe je je grenzen bewaakt. Want als je eenmaal gaat werken, ga je tegen je grenzen aanlopen. Hoe ga je om met werkdruk? Hoe leg je een collega uit als je iets niet kan? Gun jezelf dus tijd om éérst uit te zoeken wat voor jou wel en niet werkt, bijvoorbeeld samen met een psycholoog. Dat heb ik ook gedaan. Met een psychische aandoening werkt het niet als je iets te snel wil doen. Heb geduld. Het is een puzzel die je moet oplossen.’

Waar moet ik op letten als ik aan het werk ben met een psychische aandoening? 

‘Als je aan het werk bent, stel jezelf dan telkens de vraag: wat heb ik nodig om stabiel te blijven? Ken de situaties die jou uit balans brengen, bijvoorbeeld: te veel drukte om je heen of een te hoge werkdruk. En weet wat je daar tegen kunt doen. Zorg op de moeilijke momenten goed voor jezelf. Door thuis te werken als dat nodig is, door meer rustmomenten te pakken, door jezelf even af te zonderen. Het is voor iedereen belangrijk dat jij je mentale gezondheid op nummer 1 zet. Ik zie om me heen dat dit echt werkt. Mensen die zichzelf goed leren kennen zie ik helemaal opbloeien. Ze geloven in zichzelf en kunnen dingen die ze van zichzelf nooit hadden verwacht.’

‘Tijdens een eerdere sollicitatie vertelde ik pas over mijn bipolaire stoornis toen ze me vroegen naar mijn sterke eigenschappen’

Moet ik tijdens een sollicitatie wel of niet over mijn psychische aandoening vertellen? 

‘Dat hoeft niet per se. Helemaal niet als je ermee hebt leren omgaan en als het je niet tot nauwelijks in de weg zit. En als je het wel vertelt, doe het dan op een positieve manier. Ik had mijn bipolaire stoornis bij mijn laatste sollicitatie in mijn cv staan als ‘bijzonderheid’. En ik vertelde pas over mijn bipolaire stoornis toen ze me vroegen naar mijn sterke eigenschappen. Zo zie ik het namelijk ook, als een sterke eigenschap. Want ik ben heel georganiseerd en gestructureerd en dat komt door mijn bipolaire stoornis.’

Een psychische aandoening en een eigen bedrijf hebben: kan dat samen? 

‘Ik ben zelf ondernemer en eigenaar van Manic Momboss. En ik weet dat de wereld van ondernemers een harde wereld kan zijn. Je moet jezelf heel goed kennen, want je krijgt met tegenslagen te maken als eigenaar van een bedrijf. Maar juist iemand met een psychische aandoening is vaak al gewend aan tegenslagen. Aan grenzen stellen. Omdat je alleen op die manier overleeft en blijft functioneren. Dus het kan heel goed samen. Als je jezelf maar goed kent en dichtbij jezelf blijft.’

Wat is jouw advies voor mensen met een psychische aandoening die een bedrijf willen starten?

‘Mijn advies: ga voor een passende ondernemerscoach. Als je een uitkering hebt, kijk dan wat je rechten zijn en zoek hulp bij instanties als UWV. Vraag bijvoorbeeld aan je contactpersoon bij UWV of die je verder helpt. Die is er niet voor niets, dus durf te vragen. En zoek gericht naar mensen die jouw ziekte begrijpen en jou verder brengen. Ondernemerscoaches hebben daar namelijk vaak geen ervaring mee.’