Interview

(Over)leven met borderline: ervaringsdeskundige Johanneke geeft advies

Intense stemmingswisselingen, heftige emoties, zelfdestructief gedrag en een chronisch gevoel van leegte. Ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking kampt met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Johanneke (34, WIA) vertelt hoe zij dit overwon.

Borderline persoonlijkheidsstoornis

‘Wie een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft, is emotioneel kwetsbaarder dan anderen. Teleurstellingen of kritiek komen veel intenser binnen. In contact met anderen loopt de spanning dan snel op. Bij mij uitte zich dat in woedeaanvallen: ik sloeg spullen kapot en had mezelf totaal niet in de hand. Ik was oprecht bang dat ik anderen iets aan zou doen.’

Hechtingsproblemen door jeugd

‘Ik heb een onveilige jeugd gehad, waardoor ik niet goed ben gehecht. Ik was ervan overtuigd dat mijn emoties er niet mochten zijn. En dus ook dat ik er niet mocht zijn en geen ruimte mocht innemen. Daardoor ging ik, toen ik ouder was, constant over mijn grenzen heen. Ik trok me veel dingen persoonlijk aan. Voelde me niet veilig. Er hoefde maar iets te gebeuren of die emmer liep over.’

Emotioneel helemaal vast

Op andere momenten had ik depressieve gedachten, die ik maar niet kon omkeren. Soms zat ik emotioneel zo vast dat ik mezelf sneed om die gedachten te verdringen. Je aandacht gaat dan naar de pijn. Dat deed ik uit zelfbescherming om erger, suïcide, te voorkomen, weet ik nu.’

‘Het was een heftige periode, omdat ik voor het eerst werd geconfronteerd met alles wat ik dacht’

Traject in de geestelijke gezondheidszorg

‘Op mijn 21e deed ik een zelfmoordpoging. Zo kwam ik via de huisarts in de geestelijke gezondheidszorg terecht. Er volgde een lang traject van verschillende therapieën. Als eerste volgde ik een VERS-training, dat is een ‘vaardigheidstraining in emotieregulatie’. Het was een heftige periode, omdat ik voor het eerst werd geconfronteerd met alles wat ik dacht. Bovendien was ik erg zoekende: wat is er met mij aan de hand? Wat betekent dit allemaal? Kan ik überhaupt nog werken?

Veilig gevoel bij Altrecht

Het werd iets beter toen ik op mijn 26e bij Altrecht in Woerden terechtkwam en daar een geweldige behandelaar kreeg, hij begreep mij goed. Ook toen ik een extreme vorm van eczeem kreeg, kon ik altijd terugvallen op het behandelteam. Dat gaf mij zo’n warm en veilig gevoel. De hechting die ik in mijn jeugd heb gemist, heb ik daar alsnog gekregen.’

Leren mentaliseren

‘In Woerden volgde ik een Mentalization-Based Treatment-behandeling (MBT). Met MBT leer je tijdens groepsgesprekken ‘mentaliseren’. Mentaliseren houdt in dat je het gedrag van jezelf en anderen kunt begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten en motivatie. Als je goed mentaliseert, loopt tijdens het contact met anderen je spanning minder op en verval je dus minder snel in zelfdestructief gedrag. Mijn emoties vermijden: dat kon tijdens die gesprekken niet langer. Er werd ook continu naar gevraagd. MBT heeft me uiteindelijk laten inzien dat ik ook ruimte mag innemen en dat ik er mag zijn, met alles erop en eraan.

Traumaverwerkingstherapie

Na de MBT volgde ik nog 2,5 jaar de traumaverwerkingstherapie: Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Er kwamen allerlei kindertrauma’s en kinderemoties naar boven. Zo machteloos, klein en waardeloos ik me als kind kon voelen, zo voelde ik me toen – als volwassene – ook. Het was zo intens dat ik dagen van slag was. Ook in die periode heb ik op het randje gezeten van een zelfmoordpoging. Wat ik had geleerd in de MBT, het omgaan met heftige emoties, heb ik toen moeten toepassen.

Tips voor het overwinnen van borderline

Herken jij jezelf in het verhaal van Johanneke? Ze geeft hieronder een aantal adviezen.

1. Wees mild naar jezelf

‘Hoe heftig of gek je emoties of gedragingen ook zijn, veroordeel jezelf niet. Wees mild. Bedenk: dit ben ik en dit mag er ook zijn.’

2. Blijf in contact met jezelf

‘Probeer in contact te blijven met jezelf en je gevoelens. Sta af en toe even stil, zet desnoods een herinnering op je telefoon. Wat voel ik op dit moment? Wat heb ik nodig? Wat wil ik nu? Misschien is dat een kop thee, of een knuffel van een persoon die dicht bij je staat. Alleen door je emoties de ruimte te geven, worden ze uiteindelijk minder heftig.’

3. Vraag om hulp

‘Ik vind het erg moeilijk om hulp te vragen. Inmiddels weet ik dat mensen die dicht bij mij staan, me graag willen helpen. Als jij je kwetsbaar opstelt, wijzen deze mensen je niet af. Ga maar na: als zij jou om hulp vragen, dan help je hen toch ook?’

Steun van omgeving

Tijdens het hele traject van therapieën heb ik veel steun gehad aan mijn toenmalige vriend. Zonder hem zou ik het niet hebben gered. Maar het leven met mij was zeker niet makkelijk voor hem. Ik heb hem beschadigd met mijn borderlinegedrag en daar voel ik me erg schuldig over. Helaas heeft hij onze relatie beëindigd.’

Leven met borderline

‘Ik heb vaak gedacht: dit gaat me nooit lukken. En toch heb ik het geflikt. Mijn kwetsbaarheid zal ik altijd houden, maar ik ga er anders mee om. Ik ben geen slachtoffer meer van mijn emoties. Ik weet nu hoe ik ermee om moet gaan en zo niet, dan weet ik hoe ik moet overleven. Dat geeft mij veel zelfvertrouwen. Als mijn therapeut mij nu beoordeelt aan de hand van de DSM-5 (het handboek voor de classificatie van psychiatrische aandoeningen, red.), heb ik officieel geen borderline meer.

Plannen voor de toekomst

Ik heb mooie plannen voor de toekomst. Ik wil mijn bloemistenwerk weer oppakken en een tweejarige opleiding tot ervaringsdeskundige gaan volgen. Ik hoop dat ik een voorbeeld kan zijn voor anderen. Dat ze moed krijgen door mijn verhaal en inzien dat het echt mogelijk is om borderline te overwinnen. Want als ík het kan, dan kun jij het ook.’